Geneesmiddelenreakties (drug eruptions, drug reactions)

Bijna alle geneesmiddelen en zeker ook zelfmedicatie kunnen allergische reakties geven op de huid. Een dergelijke reaktie wordt een exantheem genoemd, per definitie een snel ontstane, gegeneraliseerde huiduitslag die vrij monotoon (monomorph) van aspect is. Exanthemen kunnen ook door virusinfecties wordenveroorzaakt, bijvoorbeeld mazelen is een bekende vorm van exantheem. Bij volwassenen zijn exanthemen bijna uitsluitend te wijten aan geneesmiddelen, bij kinderen vooral aan virussen.

De geneesmiddelen- exanthemen jeuken en verdwijnen via een afschilfer-stadium geheel restloos, na staken van de veroorzakende medicatie.

Bij geneesmiddelenreakties kan er behalve een allergische reaktie, ook sprake zijn van een toxische reaktie bij een overdosering of van een interaktie met een ander geneesmiddel. Ook kunnen bestaande huidafwijkingen verergeren onder invloed van geneesmiddelen. Een voorbeeld hiervan is de huidziekte psoriasis onder invloed van  beta-blokkers

Een bijzondere vorm van geneesmiddelenreaktie is die waarbij de uitslag pas optreedt bij blootstelling van de huid aan zonlicht. Dit noemen we een  foto allergische reaktie. Een voorbeeld daarvan is furosemide, een  bekende plaspil.

Ook bestaat er een geneesmiddelenovergevoeligheidsreaktie die zich slechts op één plek in de huid manifesteert: een fixed drug eruption, deze is zeldzaam en erg moeilijk te herkennen.

De volgende geneesmiddelengroepen veroorzaken nogal eens een exantheem:

antibiotica (ampicilline, sulphonamiden, gentamicine)

analgetica (fenylbutazon, acetylsalicyl)

anti-epileptica

goud (bij rheuma)

psychofarmaca (barbituraten, benzodiazepinen. fenothiazinen)

Informatie over geneesmiddelen- bijwerkingen is te vinden in het Pharmacotherapeutisch kompas en in  de grote dermatologische handboeken, ter inzage in de Waleusbibliotheek.